Dnia 14 grudnia 2023 r. studenci i studentki drugiego i trzeciego roku kierunku Design i komunikacja społeczna wyruszyli na zajęcia terenowe do Warszawy. Wraz z prowadzącymi mgr inż. Marcinem Marciniakiem oraz dr inż. arch. Dżoaną Latała-Matysiak, studenci udali się najpierw do Hali Koszyki, gdzie w zabytkowym wnętrzu hali z widoczną konstrukcją przypominającą przestrzenie produkcyjne i przemysłowe, znajduje się wyjątkowe miejsce. Hala targowa na Koszykach istniała od roku 1909, natomiast powojenne zniszczenia, odbudowy po wojnie i niestety brak konserwacji w późniejszych latach doprowadził ją do opłakanego stanu. Sto lat później mimo planów odbudowy, hala została niemal całkowicie zdemontowana. Kilka lat później odtworzono ją, dzięki czemu powstała wyjątkowa przestrzeń hali targowo-restauracyjnej. Studentom bardzo spodobał się industrialny charakter hali oraz stoiska kulinarne, ale trzeba było ruszać dalej – do Muzeum Woli.
W niewielkim budynku muzeum znajduje się bardzo ciekawa wystawa czasowa poświęcona zmianom klimatycznym pt. „Zimno już było”. Problem ocieplającego się klimatu dotyczy nas wszystkich i odczuwany jest od wielu lat, co zostało uwidocznione w nietuzinkowy sposób za pomocą ekspozycji. W 2008 roku w Warszawie powołano Zespół ds. Ochrony Klimatu, który ma na celu inspirowanie, uświadamianie społeczeństwa i inicjowanie działań związanych z łagodzeniem zmian klimatycznych.
Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym może odbywać się również za pomocą akcji społecznych, projektów lokalnych inicjowanych przez mieszkańców i artystów, czego przykładem jest Skwer na Placu Grzybowskim, gdzie w miejscu nieużytkowanym powstał staw z instalacją do ozonowania powietrza i wytwarzania mgły. Duże zainteresowanie na wystawie wzbudził prototyp „Modular shutter gardens”, który znalazł się wśród projektów nagrodzonych przez jury konkursu New European Bauhaus, organizowanego przez Komisję Europejską w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Projekt jest połączeniem chłodzących pomieszczenie biologicznych żaluzji zewnętrznych z systemem docieplenia elewacji wertykalną przestrzenią do uprawy roślin, w tym żywności. Ponadto na wystawie zaprezentowano prace wielu znakomitych artystów, których działania skupiają się wokół partycypacji społecznej w projektowaniu – m.in. Joanna Rajkowska, a także artystów tworzących w nurcie Environmental Art – m.in Olafur Eliasson. Perłą wystawy był również obraz Wojciecha Fangora – słynnego polskiego artysty, którego obrazy osiągają na aukcjach kwoty kilku milionów złotych.
Takie wystawy podnoszą świadomość społeczeństwa, a także inspirują do zmian pod wypływem światowych rozwiązań, które sprawdziły się w innych krajach. Warto wymienić tu chociażby pełnomocników ds. upału, odpowiedzialnych za lokalne polityki termiczne – piastują stanowiska m.in w Miami, Los Angeles, Melbourne czy w Atenach. Wystawa trwa do marca 2024 roku, naprawdę warto się tam wybrać.
Po zwiedzeniu ekspozycji wystawy w Muzeum Woli studenci przeszli wzdłuż terenu inwestycji rozpoczętej w 2023 roku o nazwie Towarowa 22, gdzie w otoczeniu nowoczesnych, przeszkolonych budynków, tuż obok placu budowy, omówiono zjawisko gentryfikacji. Przeciwdziałanie wykluczeniu w miejscach, gdzie intensywnie rozwijające się miasto, nowe kształty dzielnicy sprawiają, że zmieniają się warunki wynajmu lokali, przez co dotychczasowi mieszkańcy często nie są w stanie nadal ich opłacać, to niełatwe dla lokalnych władz zadanie.
Browary Warszawskie to kolejne miejsce z historią w tle. We wnętrzach przekrytych imponującymi sklepieniami kolebkowymi o średnicy 7 metrów powstało miejsce, gdzie można skosztować smaków z całego świata – Food Hall Browary. Zabytkowe zrewitalizowane budynki i charakterystyczny neon „Tu dzieje się miasto” podkreślają wyjątkową przestrzeń, do niedawna jeszcze zapomnianą, dzisiaj tętniącą życiem, różnymi smakami i muzyką.
Następnym punktem na trasie zajęć była Fabryka Norblina – wyjątkowe miejsce, którego rewitalizacja rozpoczęła się w 2008 roku. Studenci mogli przejść dotykając dosłownie historii miejsca, fragmentów pozostawionych i wyeksponowanych elementów wyposażenia dawnej fabryki, gdzie oprócz wyrobów platerowych i srebrnych produkowano między innymi blachę mosiężną i srebrną, drut mosiężny, miedziany i srebrny oraz rury, a także wyroby i półfabrykaty dla przemysłu zbrojeniowego. Podkreślić należy fakt, że Fabryka Norblina jako wyjątkowy projekt urbanistyczny otrzymał w roku 2022 jedną z sześciu przyznanych na świecie nagród „Global Awards for Excellence” (do nagrody zgłoszono aż 152 obiekty na trzech kontynentach!).
Zajęcia terenowe zakończyły się już po zmroku, na Starym Mieście. Na jarmarku świątecznym studenci mogli chwilę odpocząć wśród kolorowych lampek i dekoracji. Klimat miasta w okresie świąt Bożego Narodzenia jest wyjątkowy, a jarmarki w sposób szczególny gromadzą zarówno mieszkańców, jak i osoby, które chcą zasmakować „magii świąt”. Następnie wszyscy uczestnicy zajęć rozeszli się na pociąg, a może nadal eksplorować przestrzenie miasta😊?
Zajęcia w terenie pozwalają doświadczyć miejsca, przestrzeni miejskiej, analizować zachodzące w niej zmiany, zjawiska społeczne, testować przestrzenie publiczne osobiście, prowadząc przy tym ciekawe dyskusje. Są także skutecznym i chyba najprzyjemniejszym sposobem zdobywania wiedzy.
Zajęcia miały charakter interdyscyplinarny i odbyły się w ramach przedmiotów: „Przestrzeń miasta: człowiek, kultura, polityka”, „Ecodesign” i „Historia projektowania społecznego”.
Zdjęcia: Dżoana Latała-Matysiak, Zuzanna Szantar